SPIS TREŚCI

Od redakcji 1 O tym się mówi 2 ME kobiet, Gruzja 2015 3 DMŚ, Armenia 2015 7 GP FIDE, Chanty Mansyjsk 2015 9 MP 08-10 lat, Poronin i Jastrzębia Góra 2015 11 MP 12-14 i 16-18 lat, Suwałki i Karpacz 2015 14 Mały Szachista nr 34-lipiec 2015 I-VIII Partie komentowane 17 Szachowe epizody A.F. (67) 20 Nauka gry (139) 26 Poradnik sędziego (135) 30 Prenumerata 31 Rozwiązania kombinacji 31 Kombinacje 32

Od redakcji

Indywidualne mistrzostwa Europy kobiet, rozegrane w małej gruzińskiej miejscowości, nie poprawiły nastroju naszych reprezentantek. To kolejny bolesny zawód, po bardzo słabym występie w DMŚ kobiet w Chinach. Monika Soćko, która już w ME 2014 roku zapewniła sobie start w mistrzostwach świata kobiet, ponownie potwierdziła, że nawiązuje walkę z czołowymi szachistkami Europy. Jednakże miejsce w pierwszej dziesiątce trudno uznać za sukces, bo tegoroczne ME były stosunkowo słabo obsadzone. Zabrakło kilku czołowych zawodniczek, które podobnie jak Monika, zdobyły już prawo udziału w MŚ w 2016 r. Niestety, ME zarówno w kategorii kobiecej, jak i otwartej, nie zdobyły dotąd uznania w świecie szachów i są tylko traktowane, jako turniej eliminacyjny do MŚ, w którym zajęcie miejsca w pierwszej 14-stce jest ważniejsze od medalu. Tegoroczne ME zostały zdominowane przez Ukrainki, Gruzinki i Rosjanki. Inne nacje nie miały nic do powiedzenia. Wyniki Jolanty Zawadzkiej i Kariny Szczepkowskiej-Horowskiej były bardzo słabe, szczególnie gdy zrobimy przegląd ich przeciwniczek z reguły zaliczających się i to w zdecydowanej większości do dolnych rejonów tabeli. Dobrze się stało, że w ME zagrała Oliwia Kiołbasa. W debiucie uzyskała przyzwoity wynik 5,5 p. (z 11), ale dystans, na którym zdobyła punkty był również słaby.

Warto poświęcić kilka zdań drużynowym MŚ, które z politycznych przyczyn kolidowały z superturniejem w Shamkirze i w składach drużyn zabrakło najsilniejszych szachistów świata. Jeśli chodzi o wyniki DMŚ, to wystarczy sparafrazowanie tekstu Stanisława Wyspiańskiego z aktu I „Wesela” – „Cóż tam Panie w szachach? Chińczyki trzymają się mocno!”. Nie ulega wątpliwości, że po sukcesie na Olimpiadzie w Tromso, męska ekipa Chin zdecydowanie triumfowała w Armenii i była poza konkurencją. Nie dziwią też medale Ukrainy i Armenii. Natomiast Rosja, z pozycją nr 1 na liście startowej, podobnie jak na Olimpiadzie w 2014 roku, nie tylko znalazła się poza podium, ale nie potrafiła wygrać meczu z zespołami z górnej połowy tabeli. Najlepszym zawodnikiem DMŚ okazał się 15-letni Chińczyk Wei Yi, który wkrótce może być poważnym pretendentem do korony szachowej.

W marcu, kwietniu i maju w doskonałych warunkach rozegrano w różnych miejscowościach kraju mistrzostwa Polski od 8 do 18 lat. Wysoki poziom organizacyjny niestety nie przełożył się na poziom sportowy. W gruncie rzeczy, z punktu widzenia walki o medale na ME i MŚ w różnych grupach wiekowych, nie rysują się wesołe perspektywy. W obecnej chwili tylko Oliwia Kiołbasa, Mariola Woźniak i siostry Magdalena i Ewa Harazińskie rokują medalowe nadzieje. Znacznie gorzej przedstawia się nasza druga płeć, gdzie tylko najmłodsi z grup do 8, 10 lat i ewentualnie 12 lat mają jakiekolwiek szanse znalezienia się na podium.

SPIS TREŚCI

Od redakcji 1 O tym się mówi 2 Mem. W. Gaszimowa, Shamkir 2015 3 Czech Open 2015 – zaproszenie do Pardubic 6 DM Świata kobiet, Chiny 2015 7 XXV Festiwal Cracovii, Kraków 2014/15 10 Integracyjny Open, Krynica Zdrój 2015 12 Partie komentowane 2015 4 Komputery i „podkładki“ 16 Mały Szachista nr 33-czerwiec 2015 I-VIII Śląski impresje (4) 17 „Wpadki“ wielkich 19 Szachowe epizody A.F. (66) 20 Nauka gry (138) 26 Poradnik sędziego (134) 30 Prenumerata 31 Rozwiązania kombinacji 31 Kombinacje 32

Od redakcji

Wspaniały superturniej został rozegrany w Azerbejdżanie. Na starcie stanęli najlepsi szachiści świata, a biorąc pod uwagę listy rankingowe FIDE z kwietnia i maja 2015 roku wśród uczestników znalazła się pierwsza trójka świata i w sumie 6 zawodników z pierwszej dziesiątki. To jeden z najsilniejszych turniejów ostatnich lat. Triumfował aktualny mistrz świata Magnus Carlsen, który nie unika konfrontacji turniejowej z najsilniejszymi rywalami. Na drugim miejscu uplasował się poprzednik na tronie, wielokrotny champion Viswanathan Anand. Dziwnym zbiegiem okoliczności obaj zawodnicy zmierzyli się w pierwszej rundzie i Anand był dosłownie o krok od sukcesu. Nie docisnął Magnusa, który zadowolony z remisowego rezultatu rozpoczął serię zwycięstw i wygrał turniej z przewagą całego punktu. Doskonale zaprezentowali się Fabiano Caruana i Wesley So, który znakomicie wystartował w turnieju i dopiero porażka z Anandem sprowadziła go na ziemię. „Powrót” Vishyego do turniejowych sukcesów i jego znakomita forma jest wielką niespodzianką 2015 roku. Na grę Ananda dobrze wpłynęła obecność mistrza Polski Grzegorza Gajewskiego, który kolejny raz sekundował Hindusowi.

Drużynowe mistrzostwa świata kobiet zakończyły się klęską naszej reprezentacji. Wydaje się koniecznym zmiana selekcjonera i wieloletniego trenera naszej reprezentacji, który osiągnął z naszym kobiecym zespołem największe sukcesy w historii. Zdobył z paniami zarówno olimpijskie medale, jak i medale drużynowych mistrzostw Europy. W pewnym momencie następuje jednak „znudzenie” trenerem i tym samym towarzystwem i już wiadomo, że w tym układzie niczego nowego nie da się uzyskać. Złote medale przypadły Gruzinkom, które nawiązały do sukcesów poprzedniej generacji Gruzinek (Cziburdanidze, Gaprindaszwili i Aleksandria) stanowiących trzon złotej olimpijskiej ekipy ZSRR w latach 80-ych. Rosjanki zajęły drugie miejsce, a brąz przypadł Chinkom, które grały bez mistrzyni świata.

Jubileuszowy XXV Festiwal „Cracovii”, doskonale zorganizowany na przełomie roku, rozczarował mnie z punktu widzenia obsady turnieju głównego, a szczególnie wyników. Z zagranicy przyjechali, łagodnie mówiąc, drugorzędni szachiści, z rankingiem poniżej 2600, a najsmutniejsze jest to, że zajęli trzy pierwsze miejsca. Z naszej strony wystąpiło kilku silnych młodych szachistów, którzy uplasowali się na wysokich miejscach w tegorocznych MP w Poznaniu, granych trzy miesiące później. Przykro było oglądać liczne przegrane partie naszych graczy i to z kilku powodów, przede wszystkim z braku umiejętności przygotowania się do rywali, jak też ustępowania im w rozgrywaniu decydujących partii. Goście z zagranicy są znani w Polsce i biorą udział w wielu naszych imprezach, a nasi zawodnicy nie potrafią opracować ich szachowych sylwetek i wspólnie przygotować się do partii. Na dobitek nie ma w Polsce trenera, który zasugerowałby taką pracę, korzystną dla rozwoju każdego szachisty.

SPIS TREŚCI

Od redakcji 1 O tym się mówi 2 ME, Jerozolima 2015 3 MP m+k, Poznań 2015 8 MŚ kobiet, Krasnaja Poljana 2015 13 Partie komentowane, 2015 14 Mały Szachista nr 32-maj 2015 I-VIII Stanisław Szczepaniec (1927-2015) 17 „Pechowe“ studium 19 Szachowe epizody A.F. (65) 20 Nauka gry (137) 26 Poradnik sędziego (133) 30 Prenumerata 31 Rozwiązania kombinacji 31 Kombinacje 32

Od redakcji

Pion Sportowy PZSzach traktuje ranking, jako najważniejsze, a w zasadzie za jedyne kryterium klasy gry, a wyniki turniejowe, nawet mistrzostwa kraju są w gruncie rzeczy drugorzędnymi zawodami, nie odgrywającymi istotnej roli przy nominacji zawodników do kadry i reprezentacji. Powoduje to nienaruszalność pozycji niektórych członków kadry i reprezentacji, niezależnie od ich rezultatów. Nie jest łatwo zredukować różnicę 100-150 punktów rankingowych, ale warto pamiętać, że ta punktacja oznacza, że kiedyś ktoś grał w szachy na tym rankingowym poziomie, a nie oznacza, że teraz reprezentuje posiadany ranking. Warto też wiedzieć, jaką wartość mają nasze dość niskie rankingi, co wynika z analizy aktualnej, kwietniowej listy rankingowej FIDE, obejmującej aktywnych i nieaktywnych zawodników.

Na tej liście znajduje się aż 505.657 szachistów, ale „tylko“ 204.898 ma aktualny ranking. Ranking powyżej 2800 – ma 3 zawodników, w granicach 2750-2799 zaw. 12; 2700 – 2749 zaw. 31; 2650-2699 zaw. 69; 2600-2649 zaw. 133; 2500-2599 zaw. 665; 2400-2499 zaw. 2122; 2200-2399 zaw. 17863; 2000-2199 zaw. 47196; 1500-1999 zaw. 108121; 1000-1499 zaw. 28683. Zestawienie tytułów: GM – zaw. 1479; IM – 3402; FM – 6824; CM – 1025; WGM – 285; WIM – 707; WFM – 1393 i WCM – 459.

Takie zestawienie pozwala na dokonanie oceny poziomu marcowych ME i MP. W ME, rozegranych w Jerozolimie w dość silnej obsadzie jak na te zawody, zasługuje na wyróznienie brązowy medal Mateusza Bartla oeaz jego cenne zwycięstwa w ważnych partiach z Nawarą i Niepomniaszcim. Cieszy też postawa Roberta Kempińskiego, który zakwalifikował do tegorocznego Pucharu świata.

Z kolei w tegorocznych MP w Poznaniu zabrakło liderów polskich szachów Radosława Wojtaszka oraz Moniki Soćko, przy czym absencje trudno usprawiedliwić poważnymi przyczynami. W tej sytuacji w rozgrywkach pań triumfowała bezapelacyjnie Jolanta Zawadzka, a klęskę poniosła Klaudia Kulon. Wśród mężczyzn było prawdziwe „trzęsienie ziemi“. Dotychczasowa kadra, z wyjątkiem Grzegorza Gajewskiego, nie istniała w walce o medale. Zresztą, nawet na tytuł mistrzowski bardziej zasłużył Maciej Klekowski, który ustąpił Grzegorzowi zaledwie jednym punktem Buchholza. W kadrze powinni się znaleźć także świetnie grający w Poznaniu Jacek Tomczak i Kacper Piorun, ale moim zdaniem nie ma takiego działacza w obecnym Zarządzie PZSzach, który podejmie tę decyzję – bo co by powiedzieli stali, zasiedziali kadrowicze?

Monika Soćko wystąpiła w MŚ kobiet w Krasnej Polanie, ale zawiodła pod każdym względem. Nie nawiązała walki w I rundzie z przeciętną zawodniczką z Litwy, choć przy niebywałym szczęściu awansowała do II rundy. Tam, z kolei, wyraźnie ustąpiła Marii Muzyczuk, która niespodziewanie została mistrzynią świata. Zawody przyniosły wiele sensacji.

SPIS TREŚCI

Od redakcji 1 O tym się mówi 2 Baden-Baden 2015 3 Zurych 2015 6 FIDE GP, Baku, Taszkent, Tbilisi 2014-2015 10 Gibraltar 2015 11 Śląsk impresje (4), Emil Olej -wspomnienie 13 Wpadki „wielkich“ 16 i 19 Mały Szachista nr 31-kwiecień 2015 I-VIII Partie komentowane 2015 17 Szachowe epizody A.F. (64) 20 Nauka gry (136) 26 Poradnik sędziego (132) 30 Prenumerata 31 Rozwiązania kombinacji 31 Kombinacje 32

Od redakcji

Po Wijk aan Zee najlepsi szachiści świata wzięli udział w superturniejach w Baden Baden i Zurychu oraz w Grand Prix FIDE. Kilku z nich pojawiło się też w wielkim openie na Gibraltarze.

W Baden Baden mistrz świata Carlsen kolejny raz triumfował w superturnieju, chociaż dopiero po barażu z najlepszym niemieckim szachistą Arkadijem Naiditschem. Niemiec, który poprzednio regularnie przegrywał z Magnusem i ma z nim ujemny rezultat w klasyku, szachach szybkich i blitzach, teraz gdy Carlsen został championem, wygrał z nim, już po raz drugi, klasyczną partię! Poważny zawód w Baden Baden sprawił Anand, który przegrał aż trzy partie. Jednakże, kilka dni później w Zurychu Vishi zdecydowanie wygrał klasyczną część turnieju z wynikiem +2 =3 -0. W Zurychu pojawił się jednak niezmordowany Hikaru Nakamura, który z każdym rokiem gra silniej i zaczyna być poważnym pretendentem do korony szachowej. Nakamura nie tylko zdecydowanie wygrał open na Gibraltarze, ale pokonał tam dwóch świetnych szachistów Weselina Topałowa i bohatera Olimpady w Tromso Chińczyka Yu Yangyi. W Zurychu w grze szybkiej odrobił straty poniesione w klasyku i dogonił Ananda oraz wygrał z nim decydującą partię w blitzu.

Interesujący regulamin rozgrywek w Zurychu, łączący turniej blitza, jako element losowania numerów startowych oraz kombinację szachów klasycznych i szybkich w końcowym rezultacie, pokazuje nam kierunek rozwoju szachów. Obecnie w turniejach o MŚ w szachach klasycznych, szybkich i błyskawicznych bierze udział cała czołówka światowa, a Magnus Carlsen zdobył trzy tytuły mistrza świata w 2014 roku.

Mogę sobie wyobrazić, że w najbliższych latach w meczu o MŚ każdego dnia będą rozgrywane trzy partie „klasyk” punktowany 4-2-0, szachy szybkie (2-1-0) oraz blitz (1-0,5-0) i wyniki dnia będą wahały się od 7-0 do 3,5-3,5. Byłaby to woda na młyn sukcesów Hikaru Nakamury. Chwilowo jednak Amerykanin japońskiego pochodzenia musi zdobyć miejsce w turnieju pretendentów. W rankingu nie da rady, ale przed nim jeszcze majowy IV turniej GP FIDE z cyklu 2014-2015. Zwycięstwo Nakamury, a przy dobrych układach nawet zajęcie II lokaty, da mu miejsce wśród pretendentów.

Widać wyraźnie spadek formy Lewona Aroniana oraz Fabiano Caruany. Aronian zatracił pewność siebie i w złożonych pozycjach gry środkowej i końcowej popełnia wiele niedokładności. Natomiast Caruana, typowany na challengera, rozegrał zbyt wiele turniejów i chyba odczuwa zmęczenie lub ma przesyt szachów. Z niepowodzeniami zmaga się też Władimir Kramnik, ale nie rezygnuje z walki o tron, dozuje starty i przygotowuje się do sierpniowego Pucharu świata, który wygrał przed dwoma laty. Na ten puchar liczą też Nakamura i Caruana w przypadku niepowodzeń w GP FIDE.

/////////////////////////

Mój wkład w tym numerze to komentowane partie:

Tomaszewski – Griszczuk, Tbilisi 2015
Radżabow – Griszczuk, Tbilisi 2015
Nakamura – Karjakin, Zurych 2015

SPIS TREŚCI

Od redakcji 1 O tym się mówi 2 Tata Steel, Wijk aan Zee 2015 3 Partie komentowane z roku 2015 8 MP i DMP blitze, Bydgoszcz 2014 11 Policz posunięcia! 13 „Najdorf o Najdorfie“ – recenzja książki 14 III TM Węgrów 2015 15 CIDERSZACH, Radzionków 2014 16 Mały Szachista nr 30-marzec 2015 I-VIII MP, ME i MŚ solving 2014 17 Szachowe epizody A.F. (63) 20 Nauka gry (135) 26 Poradnik sędziego (131) 30 Prenumerata 31 Rozwiązania kombinacji 31 Kombinacje 32

Od redakcji

Druga połowa stycznia, to naturalnie wspaniały turniej Tata Steel w Wijk aan Zee, jedyny nawiązujący do dawnej tradycji, kiedy to w turnieju kołowym grano przynajmniej 13 rund, bo zwykle bywało 15, 17 czy 19 rund. Skład uczestników, to ścisła czołówka światowa i wybitni młodzi zawodnicy oraz równie młoda mistrzyni świata. Dobrze, że w tym gronie znalazł się Radosław Wojtaszek, delegowany zresztą przez Association of Chess Professionals za uzyskane wyniki w turniejach ACP.

Debiut w tak silnym zestawie uczestników nie przyniósł mu sukcesu. Jednakże Radosław Wojtaszek zapisał się na trwałe w historii polskich szachów, bo jako trzeci nasz szachista pokonał aktualnego mistrza świata Magnusa Carlsena, a ponadto triumfował w partii z Fabiano Caruaną, zajmującym drugie miejsce na liście rankingowej FIDE. Dla Wojtaszka były to jedyne zwycięstwa w turnieju, a dla Magnusa Carlsena była to jedyna porażka w turnieju, po której odniósł 6 kolejnych zwycięstw i wygrał po raz czwarty turniej w Wijk aan Zee. Carlsen wyprzedził zaledwie o pół punktu czwórkę, młodych szybko progresujących szachistów Anisha Giri, Maxime Vachier-Lagrave’a, Dinga Lirena i Wesley So. Wszyscy wkrótce wejdą do elity szachowej, a są o kilka lat młodsi od Radosława Wojtaszka, który obchodził w Holandii 28 urodziny.

Podsumowałem wielkie osiągnięcia naszych speców od rozwiązywania zadań szachowych w 2014 r. Wspaniała czwórka Piotr Murdzia, Kacper Piorun, Aleksander Miśta i Piotr Górski okazała się bezkonkurencyjna zarówno w międzynarodowych MP, jak też w Championatach Europy i świata. Zdobyli złote medale drużynowe w ME i MŚ oraz złote i srebrne medale w turniejach indywidualnych. Przyjrzałem się też tematyce zadań i stwierdziłem, że szachowi kompozytorzy coraz dalej odchodzą w zadaniach od normalnie grywanych szachowych pozycji. Nawet w studiach zaczynają dominować pozycje nie mające wiele wspólnego z pozycjami z gry, może poza motywami. Dlatego też coraz trudniej przychodzi specjalistom od solvingu uzyskiwanie sukcesów w grze bezpośredniej, bo z rozwiązywania zadań nic nie wynika. Uczestnicy rozgrywek znają z góry wynik pozycji i tylko szukają drogi do celu, a w grze bezpośredniej z reguły nie wiadomo do jakiego wyniku prowadzi wybrany wariant czy kontynuacja. W obecnej formie solving jest raczej szkodliwy dla wyczynowców.

Zastanawiałem się, jak zbliżyć rozwiązywanie zadań do gry bezpośredniej i traktować je jako formę treningu. Wydaje mi się, że wprowadzenie do zawodów w solvingu pozycji, w których mają posunięcie czarne lub białe, ale nie wiadomo, czy najlepsze posunięcia, odpowiednio punktowane, prowadzą do zwycięstwa, remisu, czy stwarzają szanse, np. na skuteczną obronę przegranej pozycji. Znalezienie takich zadań wśród milionów rozegranych partii nie stanowi problemu, natomiast wymagane jest ich sprawdzenie przy użyciu dobrych programów komputerowych.

Andrzej Filipowicz
Redaktor Naczelny

////////////////////////

Mój wkład w tym numerze to komentowane partie:

Wojtaszek – Carlsen, Wijk aan Zee 2015
Wojtaszek – Caruana, Wijk aan Zee 2015
Miśta – Duda, liga niemiecka 2015

SPIS TREŚCI

Od redakcji 1 O tym się mówi 2 ME blitze i szachy szybkie, Wrocław 2014 3 Mem. K. Hołuj-Radzikowskiej, 2014 8 Mem. T. Petrosjana, Moskwa 2014 10 Chess Classic, Londyn 2014 11 Partie komentowane, 2014-2015 13 Konferencja Sędziów, Wałcz 2014 16 Mały Szachista nr 29-luty 2015 I-VIII Olimpiada do 16 lat, Győr 2014 17 Szachowe epizody A.F. (62) 20 Nauka gry (134) 26 Poradnik sędziego (130) 30 Prenumerata 31 Rozwiązania kombinacji 31 Kombinacje 32

Od redakcji

Nasz miesięcznik zajmuje się przede wszystkim szachami na najwyższym poziomie, a więc mistrzostwami świata, Europy i Polski oraz silnymi turniejami z udziałem elity światowej i najlepszych naszych zawodników. Wychodzimy z założenia, że marzeniem każdego młodego szachisty jest być najlepszym w kraju, Europie i na świecie. Ponadto jedynym sposobem propagowania gry królewskiej są interesujące i dramatyczne rozgrywki, szczególnie eliminacyjne na najwyższych szczeblach szachowej drabiny, bo nikt spoza wąskiego grona uczestników nie interesuje się zabawowymi „wakacyjnymi“ openami, turniejami kołowymi z udziałem zawodników z rankingiem 2400 czy 2500, czyli z drugiego czy trzeciego tysiąca rankingu światowego, ani też masowymi szkolnymi rozgrywkami, pozbawionymi jakichkolwiek eliminacji, a co za tym idzie rywalizacji. Zainteresowanie budzą tylko znane nazwiska krajowe i zagraniczne, wyniki najlepszych zawodników, ich partie, zachowanie oraz poglądy na świat szachowy i poza szachowy.

Z uwagą oglądałem mistrzostwa Europy w szachach szybkich i błyskawicznych, rozegrane we wspaniałej „Hali Stulecia“ we Wrocławiu. Przybyło blisko 800 zawodników z 32 krajów, a w tej liczbie było spore grono znanych szachistów. Bardzo cieszy, że pierwsze skrzypce grał w tej kompanii nasz utalentowany 16-latek Jan Krzysztof Duda, który zdobył dwa medale z dobrego kruszcu. Zdobycie mistrzostwa Europy w szachach szybkich i wicemistrzostwa w grze błyskawicznej, to dobry prognostyk przyszłych światowych sukcesów naszego młodego arcymistrza. Z dobrej strony pokazał się też Grzegorz Gajewski, dodając brąz do naszego medalowego dorobku w ME. Zresztą w szachach szybkich wypadliśmy bardzo dobrze – dwa medale i jeszcze dwa miejca w pierwszej dzisiątce, natomiast w blitzach nasi zawodnicy, poza Jankiem Dudą, nie istnieli.

Klaudia Kulon po zdobyciu tytułu Akademickiej Mistrzyni Świata, sprawiła kolejną miłą niespodziankę i wygrała nieźle obsadzony IV Memoriał Krystyny Hołuj-Radzikowskiej we Wrocławiu. Cóż, gdyby miała większy zapał do pracy nad szachami, to wkrótce mielibyśmy zawodniczkę światowego formatu.

W „Małym Szachiście” uczymy przede wszystkim zrozumienia szachów, bo to pozwala na późniejsze opanowanie debiutów, gry środkowej czy końcówek. Naturalnie znalazły się tam elementarne końcówki, czy maty, ale głównie demonstrujemy zmienną siłę bierek szachowych w różnych położeniach i konfiguracjach. Pokazujemy znaczenie rozwoju figur, wskazujemy słabe punkty w pozycjach, szczególnie w usytuowaniu króla w centrum i po roszadach oraz plany ich ataku. Pokazujemy dorobek najlepszych szachistów świata w historii i ich udział w kształtowaniu współczesnego obrazu szachów. Posługujemy się często nomenklaturą wojskową, bo przecież szachy powstały, jako symulacja walczących armii i każdy szachista jest w jakimś sensie dowódcą 16 bierek.

/////////////////////////

Mój wkład w tym numerze to komentowane partie:

Duda – Bortnyk, Wrocław 2014
Miśta – Edouard, Hasting 2015
Zubow – Matuszewski, Kraków 2015

SPIS TREŚCI

Od redakcji 1 O tym się mówi 2 Mecz o MŚ Carlsen – Anand, Soczi 2014 3 Katar Master Open, Doha 2014 10 Partia komentowana, Doha 2014 11 DMP Ekstraliga, I i II Liga 2014 11 Szachowa biblioteka 16 Mały Szachista nr 28-styczeń 2015 I-VIII Partie komentowane, Soczi i Doha 2014 17 Szachowe epizody A.F. (61) 20 Nauka gry (133) 26 Poradnik sędziego (129) 30 Prenumerata 31 Rozwiązania kombinacji 31 Kombinacje 32

Od redakcji

Mecz o mistrzostwo świata jest kulminacyjnym momentem cyklu rozgrywek o koronę szachową, w którym pretendent stara się pokonać obrońcę tytułu w bezpośrednim pojedynku. Takie boje toczą się od 1886 roku, kiedy to w pierwszym oficjalnym meczu o MŚ Wilhelm Steinitz dość wyraźnie ograł Johannesa Zukertorta. W kolejnych 128 latach, tytuł mistrza świata zdobyło zaledwie 15 szachistów, a miejsce na tronie najdłużej, bo aż 27 lat zajmował Emanuel Lasker (1894-1921). Naturalnie przed Steinitzem było jeszcze 15 szachistów uznawanych za nieoficjalnych mistrzów świata i nadal warto zapoznać się z partiami takich szachowych wirtuozów, jak François Andre Danican Philidor, Louis Charles Mahé de la Bourdonnais, Howard Staunton, Adolf Anderssen i Paul Morphy.

W Soczi, w listopadzie 2014, miałem zaszczyt sędziować mecz o MŚ pomiędzy Magnusem Carlsenem i Viswanathanem Anandem, w którym młody Norweg powtórnie pokonał jednego z najsłynniejszych szachistów w historii Ananda 6,5-4,5. Po grze do jednej bramki, jakim był mecz obu zawodników w Chennai w 2013 roku, wielką niespodzianką było wygranie przez Ananda turnieju pretendentów w marcu 2014 r.. Anand pokazał znakomitą formę i wszyscy oczekiwali, że drugi mecz będzie niezwykle zacięty. Tak było do VI partii, w której Anand nie wykorzystał „podstawki“ Carlsena, możliwości wygrania partii i objęcia prowadzenie w meczu. Po porażce, już w żadnej partii nie dostał szans na wyrównanie stanu meczu. Na koniec w XI partii, w dobrej pozycji, wykonał słabe posunięcie, czego konsekwencją była porażka i przedwczesne zakończenie 12-partiowego meczu.

Kilka dni po meczu, rozegrano stolicy Kataru Master Open, w którym zagrało 150 szachistów, a wśród nich sześciu naszych czołowych graczy. Triumfował w pełni zasłużenie bohater Olimpiady w Tromsö, mistrz świata do 20 lat z 2013 roku Chińczyl Yu Yangyi. Chińczyk na finiszu pokonał zawodników światowej elity Anisha Giri i Władimira Kramnika, którzy podzielili II-III miejsca. Łagodnie rzecz ujmując nasi reprezentanci ponieśli dotkliwą porażkę. W większości uplasowali się w drugiej połowie tabeli, a tylko dwóm udało się przekroczyć 50% i uplasować się na 37 i 41 miejscach. To niestety daje wiele do myślenia, tym bardziej, że większość partii grali z rywalami i rywalkami rzędu 2300-2450.

Jubileuszowe LXX DM Polski zostały zdominowane przez trzy zespoły MP: „Polonię“ Wrocław, „Hetmana“ Katowice i Akademię Szachową z Gliwic. Rozgromiły one pozostałe zespoły w sposób niespotykany w dotychczasowej historii, ale chyba nigdy nie było aż tylu słabych drużyn w Ekstralidze. W decydujących pojedynkach najlepszym klubem okazał się VOTUM SA Polonia Wrocław, który po raz pierwszy w historii zdobył tytuł DM Polski. Dotychczas wrocławska „Polonia“ miała w dorobku „tylko“ liczne brązowe medale i czwarte miejsca.

SPIS TREŚCI

Od redakcji 1 O tym się mówi 2 MŚ do 20 lat, Pune, IND 2014 3 Partie komentowane, Pune i Taszkent 2014 7 MŚ 8-18 lat, Durban, RPA 2014 10 Piękno w szachach 13 Spis treści z rocznika 2014 16 Mały Szachista nr 27-grudzień 2014 I-VIII ME 8-18 lat, Batumi, GEO 2014 17 Szachowe epizody A.F. (60) 20 Nauka gry (132) 26 Poradnik sędziego (128) 30 Prenumerata 31 Rozwiązania kombinacji 31 Kombinacje 32

Od redakcji

Starty naszej młodzieży zawsze budzą szerokie zainteresowanie polskiej społeczności szachowej, bo przed laty nasi młodzi szachiści wracali z ME i MŚ z licznymi medalami, a często wygrywali klasyfikacje medalowe. Teraz patrzymy na coraz to nowe roczniki szachistek i szachistów licząc, że w końcu pojawi się dziewczę czy młodzieniec, którzy po kilku latach staną w szranki o tytuły najlepszych na naszym globie. Tak, jak to miało miejsce z Magnusem Carlsenem, który wyrósł w kraju bez wielkich tradycji szachowych i niespodziewanie został gwiazdą pierwszej wielkości. Polska przecież dysponuje znacznie większym potencjałem i ma wspaniałe tradycje szachowe. Przed II Wojną Światową nasza olimpijska drużyna, obok Węgier i USA, zaliczała się do najlepszych na świecie, co potwierdziły olimpijskie medale: złoty, dwa srebrne i trzy brązowe. Reprezentanci Polski Akiba Rubinstein, Ksawery Tartakower i Mieczysław Najdorf należeli przez dziesiątki lat do światowej czolówki. Regina Gerlecka była wicemistrzynią świata, a Krystyna Hołuj-Radzikowska, Henryka Konarkowska i Agnieszka Brustman zaliczały się już po wojnie do światowej czołówki kobiecej.

Niestety tegoroczne starty naszej młodzieży przyniosły rozczarowanie. W gruncie rzeczy, nie można mieć pretensji tylko do naszych reprezentantów na MŚ do 20 lat w Pune. Zarówno Jan Krzysztof Duda, jak też Kamil Dragun i Anna Iwanow pokazali grę na wysokim poziomie i otarli się o medale. W ostatniej rundzie cała trójka grała na pierwszych stolikach i dowolne zwycięstwo dawało nam medal. Jednakże wszystkie trzy partie po ostrym i dramatycznym przebiegu zakończyły się remisami.

Występ na MŚ 8-18 lat w Durban przyniósł nam jedyny srebrny medal Oliwii Kiołbasy, która czyni stałe postępy, indywidualnie pracuje nad szachami i budzi wielkie nadzieje na przyszłość. Wyniki pozostałych naszych reprezentantów lepiej przemilczeć, bowiem stanowili blade tło dla szachistów z 88 krajów, którzy przybyli do Południowej Afryki. Okazało się, że problemem było znalezienie się w pierwszej dwudziestce, a medalowe miejsca to nieosiągalne wyżyny.

Jeszcze gorzej zaprezentowała się nasza młodzież na ME 8-18 lat w Batumi, mimo zdecydowanie słabszej obsady, niż w Afryce. Wracają z jedynym brązowym medalem Mikołaja Tomczaka. Optymiści mogą dodać, że trzej inni reprezentanci walczyli o medale w ostatniej rundzie. Dlaczego jednak mieli wygrać decydujące pojedynki, kiedy PZSzach skasował jakiekolwiek eliminacje. Na mistrzostwach świata czy Europy reprezentują nas zawodnicy, którzy mają „kasę“, a nie ci co wywalczyli miejsca w reprezentacji. Decydujące partie trzeba ćwiczyć w eliminacjach w kraju, a nie zajmować się ciułaniem punkcików rankingowych. Wtedy nie będziemy ustępowali rywalom na finiszu ME czy MŚ.

SPIS TREŚCI

Od redakcji 1 O tym się mówi 2 Akademickie. MŚ, Katowice 2014 3 Sinquefield Cup, Saint Louis 2014 5 Wielki Szlem, Bilbao 2014 8 DMP juniorów, Ekstra, I i II liga 2014 9 Partie komentowane 2014 12 Śląskie impresje (3) 15 Mały Szachista nr 26-listopad 2014 I-VIII Mistrz. Drukarzy i Wydawców 2014 16 Turniej kobiet, Erfurt 2014 17 Grand Prix FIDE kobiet 2013-2014 18 Szachowe epizody A.F. (59) 20 Nauka gry (131) 26 Poradnik sędziego (127) 30 Prenumerata 31 Rozwiązania kombinacji 31 Kombinacje 32

Od redakcji

Po 50 latach, kolejny raz zawitały do naszego kraju, do Katowic, światowe rozgrywki akademickie. Niezwykle miłą niespodziankę sprawiła nam Klaudia Kulon zdobywając tytuł akademickiej mistrzyni świata, przy czym zaimponowała wspaniałym rezultatem 8,5 p. z 9 partii, wyprzedzając pozostałe medalistki aż o 2,5 p. Potwierdziła tym samym, że jej liczne tytuły mistrzyń Polski w różnych grupach wiekowych, przed kilku laty, nie były przypadkowe, podobnie, jak złote i srebrne medale na ME i MŚ w grupach do 12, 14, 16 i 18 lat. Natomiast bardzo dyskusyjne były decyzje Polskiego Związku Szachowego pomijające Klaudię w drużynach olimpijskich ostatnich lat z wyjątkiem 2014 roku. Dzięki Klaudii również polski zespół w Katowicach został drużynowym akademickim mistrzem świata. Szkoda, że zawiedli panowie, bo czwarte miejsce naszego faworyta Dariusza Świercza, przy przeciętnej obsadzie mistrzostw, trudno uznać za sukces.

Na świecie, we wrześniu, zwrócił na siebie uwagę Fabiano Caruana, który w najsilniejszym turnieju w historii, w Pucharze Rexa Sinquefielda w Saint Louis, wygrał 7 partii z rzędu z najlepszymi szachistami świata. Potem zakończył turniej trzema remisami, wyprzedzając mistrza świata Magnusa Carlsena i czołówkę światową aż o 3 p. na dystansie zaledwie 10 rund i awansował na drugą pozycję w rankingu FIDE z wynikiem 2844 p.

W tym samym czasie, w nienadzwyczajnie obsadzonym turnieju Wielkiego Szlema w Bilbao triumfował Viswanathan Anand, XV mistrz świata w latach 2007-2013 i aktualny pretendent do korony szachowej. Jednakże Vishi zdołał pokonać jedynie teoretycznie słabszych rywali, natomiast uległ 0,5-1,5 czołowemu szachiście świata Lewonowi Aronianowi. Trudno na tej podstawie prognozować szanse Ananda w listopadowym meczu o MŚ w Soczi.

Czołowe zawodniczki świata zakończyły dwuletni cykl (2013-2014) turniejów GP FIDE, będących doskonałym przeglądem siły gry czołówki światowej kobiet. Triumfowała zdecydowanie mistrzyni świata Hou Yifan, która wywalczyła prawo gry w meczu o MŚ kobiet w 2015 roku z aktualną mistrzynią świata. Nie może jednak grać ze sobą (!?), więc w sytuacji, gdyby wygrała kolejne MŚ kobiet, rozgrywane systemem pucharowym (przesunięte z października 2014 na rok 2015), to zagra mecz z drugą w tabeli GP – Hinduską Humpy Koneru.

Na zakończenie przytoczyłem zestawienie wszystkich lig w DMP juniorów w 2014 roku, które rozegrano przed kilkoma miesiącami. Triumfowali po raz pierwszy w historii zawodnicy MUKS „Stoczek 45” Białystok, wychowankowie Leszka Zegi, którego wieloletnią pracę trenerską w szkole i w Wojewódzkim Związku Szachowym trudno przecenić.

SPIS TREŚCI

Od redakcji 1 O tym się mówi 2 Olimpiada, Tromsö 2014 3 Kongres FIDE 11 Partie komentowane, Tromsö i Katowice 12 MP 8-18 lat, szybkie i blitze, Wrocław 2014 14 Mały Szachista nr 25-paźdz. 2014 I-VIII Śląskie impresje (2) 17 Szachowe epizody A.F. (58) 20 Nauka gry (130) 26 Poradnik sędziego (126) 30 Prenumerata 31 Rozwiązania kombinacji 31 Kombinacje 32

Od redakcji

Niewielkie norweskie miasto Tromsö, stolica Arktyki, gdzie akurat w sierpniu są tzw. „białe noce“, gościła na XLI Szachowej Olimpiadzie ponad dwa tysiące szachistów, sędziów, działaczy i osób towarzyszących. Powstały kłopoty z miejscami hotelowymi i przykładowo ponad 150 arbitrów musiało zamieszkać w innym miasteczku w odległości 70 km od Tromsö i codziennie spędzało blisko trzy godziny w autobusach. Uczestniczyły aż 172 drużyny w konkurencji open i 134 w olimpiadzie kobiecej, co świadczy o popularności szachów na całym świecie i jest rekordem trudnym do pobicia. Żadna dyscyplina sportu nie jest w stanie zgromadzić w jednej hali aż tylu nacji.

Sala gry, dość przestronna, ale niezbyt elegancka (dawny magazyn portowy) pozostawiała wiele do życzenia. Warunki gry były dla niektórych drużyn lepsze, dla innych gorsze, podobnie jak hotele. Wiadomo, że załatwienie odpowiednich hoteli trwa około dwóch lat i nasze kierownictwo powinno ten problem sfinalizować przed rokiem w trakcie Pucharu świata w Tromsö, jak to uczyniły niektóre ekipy. W rezultacie nasi reprezentanci mieszkali w bardzo skromnych warunkach, co naturalnie mialo wpływ na wyniki, chociaż tu główną rolę odgrywa poziom gry. Wśród mężczyzn mamy jednego klasowego zawodnika Radosława Wojtaszka, a w trakcie olimpiady rozwinął się drugi as, utalentowany junior Jan Krzysztof Duda. Tylko dzięki niemu, który jako jedyny rozegrał 11 partii i uzyskał aż 8,5 p., Polska nawiązała walkę o miejsce w pierwszej dziesiątce. Wszyscy pozostali zdobyli zaledwie po 5 p. Jankowi należał się medal na III szachownicy, ale został niepotrzebnie wstawiony do składu w ostatniej rundzie i przegrał z najlepszym zawodnikiem olimpiady Chińczykiem Yu Yangyi, mistrzem świata do 20 lat, któremu już uległ w tegorocznym Wijk aan Zee.

Ostatecznie Panowie zajęli XV miejsce, w sumie dość dalekie. Lepiej wypadły Panie lądując na VII miejscu, chociaż grały bez dwóch czołowych szachistek Iwety Rajlich i Joanny Majdan-Gajewskiej. Zastąpiły ich Klaudia Kulon i Marta Bartel, która sprawiła miłą niespodziankę zdobywając srebrny medal na IV szachownicy.

W Olimpiadzie open medale dość niespodziewanie zdobyli Chińczycy, Węgrzy i Hindusi, pokazując wyraźnie, że Azja jest obecnie najsilniejszym szachowym kontynentem. Wszyscy pamiętają, że przez wiele lat mistrzem świata był Hindus Viswanathan Anand, który w tym roku ponownie staje w szranki i w meczu o mistrzostwo świata pragnie zrewanżować się Magnusowi Carlsenowi. Mistrzynią świata, też od lat, z małą przerwą, jest kolejna Chinka Hou Yifan. Chinkom nie udało się jednak zdobyć złotego medalu i musiały zadowolić się srebrem. Triumfowały Rosjanki, który zdobyły trzeci z rzędu złoty medal. Ukrainki uplasowały się na trzecim miejscu.