Internet jest najwspanialszym wynalazkiem ostatnich czasów. Dzięki niemu ma się błyskawiczny dostęp do wszelkich informacji na różne tematy. Codziennie korzystam z jego dobrodziejstw. Ostatnio wstawiłem  na wyszukiwarce hasło „Internet trenerem szachistów” i otrzymałem dziesiątki interesujących tekstów.

Jeden załączam z uwagami Jana Maciei – byłego wiceprezesa Polskiego Związku Szachowego i ojca znanego arcymistrza Bartłomieja.

////////////////////

Wirtualnemedia.pl

07.07.2005

Internet trenerem szachistów

Szachiści nie potrzebują już kosztownego trenera.

Umiejętności i doskonalenie się w królewskiej grze pozyskują za sprawą internetu. Wielu uczestników niedawnych 6 mistrzostw Europy Warszawa 2005, w tym srebrny medalista18-letni Tejmur Radżabow z Azerbejdżanu, podkreślało, że ich najlepszym trenerem jest dziś internet.

„Nie miałem i nie mam profesjonalnego trenera, za którego trzeba sporo płacić. Najlepszym jest internet” – powiedział w rozmowie z PAP Radżabow, uważany przez ekspertów za jednego z największych talentów w historii królewskiej gry.

Kiedy skończył trzy lata, ojciec, amatorsko grający w szachy, próbował zainteresować go szachami. Po roku Tejmur debiutował w turnieju w Baku.

„Większość młodych szachistów uczy się, a także doskonali umiejętność gry samodzielnie przy pomocy internetu. To bezpłatny i szybki dostęp do milionów partii zapisanych w pamięci komputera. W ten sposób można nauczyć się gry w szachy bez potrzeby opłacania drogiego trenera” – podkreślił główny organizator mistrzostw Europy dr ekonomii Polskiej Akademii Nauk Jan Macieja.

Jego zdaniem najnowsze technologie służą popularyzacji szachów i podnoszą poziom sportowy zawodników. Przyczyniają się też do zróżnicowania sposobów gry.

„Dawniej trener uczył gry w szachy przy pomocy jednej, wypracowanej metody. Dziś młodzi entuzjaści sami analizują partie, do których mają dostęp w internecie, sami rozwiązują ustawienia i kształtują indywidualny styl gry” – dodał Macieja.

Warszawski turniej dowiódł popularności internetu wśród wielbicieli szachów na całym świecie. W tym roku zastosowano nowy system transmisji, dzięki któremu można było na bieżąco śledzić pojedynki na 50 szachownicach, w tym jednorazowo na ekranie przebieg aż 6 partii. Ostatnie pojedynki arcymistrzów oglądało w internecie ponad 2 mln osób dziennie ze 114 krajów. Najwięcej – 400 tys. z Polski oraz z Niemiec i Holandii – po ok. 150 tys.

„Zainteresowanie śledzeniem przebiegu partii w internecie przerosło nasze najśmielsze oczekiwania. To rekord świata. Nawet ostatnia olimpiada szachowa czy mistrzostwa świata nie miały takiej oglądalności. Otrzymaliśmy setki podziękowań za nowatorski sposób transmisji” – powiedział Jan Macieja.

////////////////////

Jan Macieja pozytywnie wyraża się o wykorzystaniu Internetu w szkoleniu szachistów. O tej kwestii pisałem wielokrotnie i już w 1999 roku zaproponowałem Internet jako uzupełniającą formę szkolenia polskiej młodzieży.

Tym Internautom, którzy nie są zorientowani w problemach polskich szachów i są ciekawi, w jaki sposób potraktowano moją ideę unowocześnienia Akademii Młodzieżowej i moje zaangażowanie w tym kierunku, polecam lekturę:

Komputery w szachach

Akademia Szachowa

Z mojej pomocy skorzystało w ciągu kilku lat sporo osób z Polski. Przypominam, że w obecnie odbywających się mistrzostwach Polski w kategorii mężczyzn gra Radosław Wojtaszek, z którym przez 4 lata współpracowałem w ten sposób. W turnieju uczestniczy jeszcze jeden członek kadry, który poprzez pocztę elektroniczną otrzymał ode mnie wartościowe materiały szkoleniowe. Na pewno się do tego nie przyznaje, ale – jako dowód – posiadam jego emaile z 2005 roku.

W mistrzostwach kobiet startuje zawodniczka, z którą też przez jakiś czas współpracowałem,  udzielałem jej praktycznych wskazówek i dostarczałem materiały szkoleniowe. Graliśmy nawet dwie partie treningowe. Ten kontakt nagle się urwał w okresie nagonki na mnie pewnej grupy pod przewodnictwem Bartłomieja Maciei. Było to w okresie rządów Przemysława Gdańskiego i Jana Maciei na nie istniejącym już forum Polskiego Związku Szachowego. Zanim kolejny prezes PZSzach Janusz Woda zlikwidował je, udało mi się wydrukować najważniejsze fragmenty!

Przed kilkoma dniami wręczono „Hetmany” za wybitne zasługi na polu szachowym. Jak na ironię w tej grupie znaleźli się dwaj trenerzy, którzy kiedyś zablokowali – zaproponowane przeze mnie – nowoczesne metody szkolenia polskiej młodzieży!

Informacja z Onetu Sport z dnia 4 stycznia br.

Piechniczek: Hajto nie może być trenerem

Tomasz Hajto wciąż czeka na decyzję PZPN w sprawie możliwości prowadzenia Jagiellonii Białystok. – Ja zdania nie zmieniam. Hajto nie może być trenerem Jagiellonii – mówi „Przeglądowi Sportowemu” Antoni Piechniczek.

//////////////////////////////////////////////////////////////

W innych dyscyplinach sportowych w Polsce są przestrzegane zasady angażowania trenerów. Każdy, kto chce zająć się pracą szkoleniową musi najpierw sam się wyszkolić i zdobyć odpowiednie uprawnienia. Z tego co się orientuję, w polskich szachach nie przestrzega się tych reguł. Często jest tak, że szkoleniem zajmują się zawodnicy bez odpowiednich kwalifikacji trenerskich. Polski Związek Szachowy akceptuje ten stan!

W przeszłości mistrzostwa świata juniorów były  jedyną imprezą w tej kategorii. Z tego względu były one z reguły silnie  obsadzone. Mistrzami świata byli m.in. Ivkov, Spasski, Karpow, Bielawski,  Miles, Jusupow, Kasparow, Anand, Aronian itd. Obecnie nie zawsze najlepsi  juniorzy w świecie przyjeżdżają na takie turnieje.

W 1978 roku mistrzostwa świata odbyły się  w austriackim mieście Graz. Polskę reprezentował  Roman Tomaszewski z Częstochowy. Był to jego debiut w tak silnym  turnieju. Nie liczyliśmy na miejsce w ścisłej czołówce, ale miałem nadzieję, że  mój podopieczny wywalczy pozycję w pierwszej dziesiątce. Niestety Romek zajął  dalsze miejsce. Okazało się, że miał jednak pewne braki w swoim repertuarze  debiutowym i to akurat zostało wykorzystane przez  jego przeciwników.

Mistrzem świata został Dołmatow, który  wyprzedził obrońcę tytułu Jusupowa. Obaj byli dobrymi kolegami, ale gdy doszło  do bezpośredniego pojedynku, to nie było żadnego umówionego remisu. Partia  zakończyła się ostatecznie nierozegraną, ale po kilkugodzinnej walce!

W wolnym czasie chodziliśmy na spacery z ekipą  radziecką: Tukmakow, Dworecki, Jusupow  i  Dołmatow. Dyskutowaliśmy na różne tematy, nie tylko szachowe.

 Ratusz w Graz

W dniach 14 – 29 czerwca 1978 roku odbył się w Jeleniej Górze silny turniej młodzieżowy w obsadzie międzynarodowej.

Otwierałem imprezę z ramienia Polskiego Związku Szachowego i ją zamykałem. Prawie przez cały czas byłem obecny na miejscu i obserwowałem grę mojego podopiecznego Romana Tomaszewskiego. Nie był faworytem. Zrobił jednak wielką niespodziankę, gdyż nie przegrał żadnej partii i wygrał turniej. Otrzymał za to tytuł mistrza krajowego.

Ten sukces odbił się szerokim echem w Częstochowie. Zostaliśmy przyjęci przez najwyższe władze miasta. Przy tej okazji udało mi się załatwić Romanowi jedną ważną sprawę. Tomaszewski mieszkał w tym czasie jeszcze u rodziców. Jako trener zajmowałem się nie tylko grą moich podopiecznych i ich treningiem, lecz także interesowałem się ich życiowymi problemami. Uważałem, że jako świetnie zapowiadający się szachista Romek powinien mieć lepsze warunki lokalowe. Poruszyłem to właśnie w trakcie tego spotkania. I sekretarz partii zanotował sprawę i obiecał pomoc. Dotrzymał słowa! W krótkim czasie Tomaszewski otrzymał przydział na kawalerkę. Gdy wyjeżdżałem z Polski Roman posiadał już swoje mieszkanie.

Interesowałem się również postępami mych podopiecznych w nauce. Pewnego razu Eugeniusz Iwanow poinformował mnie, że jeden z naszych asów ma problemy w szkole i nie został dopuszczony do matury. Udaliśmy się do dyrektora szkoły z prośbą o ponowne rozpatrzenie jego sytuacji. Przyrzekliśmy pomoc fachową w celu nadrobienia zaległości w nauce. Zawodnik został w drodze wyjątku dopuszczony do matury. Nie zawiódł nas. Maturę zdał, dostał się potem nawet na studia, które ukończył.

Wycinek mojego artykułu z miesięcznika „Szachy” oraz wywiadu Romana Tomaszewskiego w „Życiu Częstochowy” Nr.158, 6 lipca 1978 roku

W czasach komunizmu istniało na terenie Związku Radzieckiego wiele szkół szachowych, które wychowały wiele znakomitych zawodniczek i zawodników. Po upadku imperium sowieckiego rozpadło się systematyczne szkolenie młodzieży. Skutki tego są widoczne: Rosja nie dominuje już w naszej dyscyplinie. Tymczasem byłe kraje dawnych republik, jak Ukraina i Armenia zdobyły złote medale na olimpiadach szachowych.

Rosyjska Federacja Szachowa postanowiła zmienić ten stan i powołać do życia podobne szkoły szkoleniowe na wzór dawnych czasów. W sportowym hotelu koło Moskwy, w miejscowości Ognikowo, odbywa się obecnie obóz treningowy dla młodzieży do 16 lat. Grupa dziewcząt i chłopców jest intensywnie szkolona przez trzech arcymistrzów.

ChessBase News

Natychmiast po powrocie z Elbląga odbyłem rozmowę z moim przełożonym i poinformowałem go o planach zmiany pracy. Nie był tym faktem zachwycony, ale ostatecznie otrzymałem zielone światło. Przeniesienie do Warszawy miało nastąpić na zasadzie zgody obu stron.

Powiadomiłem o tym sekretarza generalnego Polskiego Związku Szachowego Jana Eberlego i ustaliliśmy początek mojej pracy na 1 czerwca 1978 roku. Wcześniej musiałem zjawić się w PZSzach w celu załatwienia niezbędnych formalności związanych z przeniesieniem.

Jednocześnie ustaliłem z kierownikiem wyszkolenia Krzysztofem Sznapikiem i wiceprezesem PZSzach Andrzejem Filipowiczem mój plan pracy na najbliższe miesiące.

W pierwszym rzędzie trzeba było powołać zawodnika do startu w mistrzostwach świata juniorów do 20 lat. Impreza miała odbyć się w austriackim mieście Graz. Najpoważniejszym kandydatem do wyjazdu był mój podopieczny z Częstochowy Roman Tomaszewski. Ostatecznie wspólnie doszliśmy do wniosku, że mamy w Polsce kilku silnych zawodników i trzeba zorganizować eliminacje.

1 czerwca 1978 roku zostałem oficjalnie pracownikiem Polskiej Federacji Sportu z oddelegowaniem do pracy w Polskim Związku Szachowym w charakterze trenera kadry.

Już jako trener kadry obserwowałem w Warszawie w dniach 3-8 czerwca 1978 roku eliminacje przed mistrzostwami świata juniorów. Zgodnie z przewidywaniami zwyciężył Roman Tomaszewski.

Szkolenie

W dniach 29.03.1978 – 1.4.1978 planowany był w Elblągu mecz barażowy o tytuł mistrzyni Polski pomiędzy Anną Jurczyńską (KKSz Hutnik Kraków) i Małgorzatą Wiese (KS Formet Bydgoszcz). Stawką pojedynku był nie tylko zaszczytny tytuł najlepszej szachistki kraju, ale także awans do ekipy olimpijskiej i start w turnieju strefowym.

Byłem w tym czasie członkiem KKSz Hutnik Kraków i prowadziłem zajęcia z juniorami. Prezes klubu Jerzy Krzyworzeka zwrócił się do mnie z propozycją podjęcia się roli trenera p. Anny. Miałem najpierw przygotować zawodniczkę do meczu i potem jechać z nią do Elbląga. Z treningiem nie było żadnych problemów. Spotykaliśmy się przez miesiąc dwa razy w tygodniu. Miałem mały zbiór partii Małgorzaty Wiese i to było bardzo przydatne w przygotowaniach. Wiedziałem, że gra dobrze taktycznie. Określiłem więc strategię gry: grać pozycyjnie i unikać ostrej gry. W tym celu zaproponowałem pewien zestaw wariantów, który został przez Annę Jurczyńską przyjęty. W ciągu wielu godzin naszych spotkań ćwiczyliśmy te właśnie otwarcia.

Natomiast – z pewnych względów – nie miałem ochoty jechać do Elbląga. Wobec nalegań prezesa w końcu się zgodziłem pod warunkiem, że pojedzie z nami członek pierwszej drużyny kandydat Stanisław Porębski. Określiłem nasze zadania: ja będę odpowiedzialny za stronę szachową, natomiast Porębski za dobre samopoczucie naszej podopiecznej w czasie meczu. Pojechaliśmy więc w trójkę. Małgorzata Wiese zjawiła się w Elblągu z ojcem i trenerem mistrzem Julianem Gralką.

Anna Jurczyńska grała zgodnie z planem i mecz wygrała w stosunku 2.5-1.5. Na zakończeniu meczu zjawił się sekretarz generalny Polskiego Związku Szachowego Jan Eberle, który niespodziewanie zaproponował mi stanowisku trenera kadry. Jak do tego doszło, opisalem na mojej stronie w Ciekawostkach 2007 w punkcie 1. Jak zostałem trenerem kadry Polskiego Związku Szachowego!

Julian Gralka w Wikipedii

W latach 1977-1981 byłem trenerem w ośrodku metodyczno-szkoleniowym w Częstochowie. Moje doświadzenia opisałem na stronie w temacie „Szkolenie” w punkcie 10. Punkt szkoleniowy w Częstochowie w latach 1977-1981 oraz na blogu w dniu 19 maja 2011 roku w temacie Z życia PZSzach „Pełzająca rewolucja Tomasza Sielickiego Częstochowie.(2).

Po moim wyjeździe z kraju punkt ten niestety upadł, ponieważ nie znaleziono następcy na moje miejsce. Przez kilka lat miałem kontakt z wieloletnim liderem szachów częstochowskich mistrzem międzynarodowym Romanem Tomaszewskim, z którym spotykałem się na turniejach w Dortmundzie. Do dnia dzisiejszego jestem w stałym kontakcie listownym i telefonicznym z Eugeniuszem Iwanowem – wybitnym kompozytorem szachowym i znakomitym działaczem.

Z Romanem Tomaszewskim w Dortmundzie w 1987 roku

W 1968 roku wziąłem udział w kursie dla instruktorów szachowych, który zorganizował Okręgowy Związek Szachowy w Bydgoszczy. Po zdaniu egzaminu w dniu 27 maja 1968 roku nadano mi III klasę instruktora szachowego.

Na początku 1976 roku Polski Związek Szachowy ogłosił po raz pierwszy w historii polskich szachów nabór na kurs trenerski II klasy. Po zaliczeniu trzech sesji w latach 1976-1977 i po zdaniu egzaminu końcowego otrzymałem w dniu 3 października 1977 roku dyplom trenera II klasy w szachach.

W szkoleniu uczestniczyli wytypowani przez PZSzach instruktorzy szachowi, m.in. Włodzimierz Schmidt, Jan Adamski, Aleksander Sznapik, Jerzy Kostro, Krzysztof Pytel, Władysław Schinzel, Andrzej Filipowicz, Zbigniew Szymczak, Jacek Bielczyk, Henryk Dobosz, Rafał Marszałek, Janusz Szukszta, Zbigniew Czajka, Janusz Śledziewski, Waldemar Jagodziński itd.

Wykłady ogólne (np. teoria sportu, psychologia, biomechanika, fizjologia sportu, medycyna sportu) prowadzili wykładowcy Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Zajęciami szachowymi zajmowali się uczestnicy kursu. Ja przeprowadziłem temat pt. „Znaczenie kompozycji szachowej i gry korespondencyjnej w rozwoju szachisty”. Gościnne wykłady mieli też Stanisław Gawlikowski z historii szachów i Andrzej Szyszko-Bohusz z pedagogiki szachów.

W latach 1985-1986 brałem udział w 2-letnim studium szkoleniowym zorganizowanym przez Niemiecką Federację Sportu dla trenerów. Po obronie pracy nadano mi trenerską A-licencję, najwyższą w Niemczech. Co dwa lata muszę ją odnawiać, biorąc udział w 3-dniowym szkoleniu.

W 2000 roku uczestniczyłem w szkoleniu trenerów II klasy na Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. W marcu 2003 roku, po obronie pracy kontrolnej i zdaniu egzaminu przed państwową komisją, został mi przyznany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu w Warszawie tytuł trenera I-klasy.

Treningi z młodzieżą w klubie miały raczej charakter specjalistyczny i były ukierunkowane w jednym celu: przygotowanie zawodników do konkretnych imprez.

Zupełnie inne doświadczenia zdobyłem w pracy z dziećmi. Przez kilka miesięcy w latach 1974-1975 prowadziłem zajęcia w Zakładowym Domu Kultury „Kuźnia” w Nowej Hucie na osiedlu Złotego Wieku 14. Była tam grupa około 10 chłopców w wieku 8-10 lat.

Szybko zorientowałem się, że prowadzenie zajęć w tak dużym gronie jest bardzo trudne. Podzieliłem więc wszystkich uczestników na dwa zespoły po 5 osób i to było optymalnym rozwiązaniem. Z jedną grupą zajmowałem się bezpośrednio przy tablicy demonstracyjnej, natomiast drugiej dawałem różne zadania do rozpracowania. Po dwóch spotkaniach wymieniałem zespoły.

Zauważyłem, że podopieczni pracujący samodzielnie dość szybko pojmują istotę zadanych problemów. Po kilku tygodniach pracy i obserwacji doszedłem do wniosku, że należy ograniczyć do minimum teoretyczne wykłady przy tablicy demonstracyjnej. Uczniowie muszą brać aktywny udział w treningach. Zacząłem wprowadzać zajęcia praktyczne, np. ustawiałem chłopcom jakąś pozycję na tablicy demonstracyjnej, krótko ją omówiłem, tworzyłem mniejsze grupy i kazałem grać przeciwko sobie. Potem wspólnie analizowaliśmy rozegrane partie. Korzyść takich treningów była duża, gdyż podopieczni poznawali w praktyczny sposób pewne ważne pozycje i struktury pionkowe. Musieli te problemy sami rozwiązywać przy szachownicy.

Organizowałem też turnieje tematyczne. Wcześniej podawałem pewną pozycję, aby chłopcy mogli się ewentualnie przygotować w domu i następnie grano partie w przyśpieszonym tempie.

Zajęcia prowadziłem bez pobierania honorarium. Później treningi przejął po mnie kolega klubowy Marek Rogalewicz. Nie mam żadnych danych, czy ktoś z tego grona młodzieży dalej grał aktywnie w szachy. W każdym razie dla mnie osobiście ta praca była doskonałym poletkiem szkoleniowym. Zdobyte doświadczenia wykorzystywałem w dalszej działalności trenerskiej.

Wniosek:

W mojej pracy szkoleniowej staram się prowadzić zajęcia w taki sposób, aby były one interesujące i podopieczni mieli z nich korzyści praktyczne. Treningi typu „Monolog trenera” ograniczam do minimum, praktycznie tylko w celu wprowadzenia do tematyki zajęć.

Nie popieram prowadzenia zajęć wyłącznie przy tablicy demontracyjnej, jak to praktykuje wielu trenerów. Moim zdaniem taka praca jest mało efektywna i niewiele daje. Nie wyobrażam sobie treningu np. z zakresu końcówek prowadzonego w ten sposób. Uczeń musi być aktywny w czasie treningu i trener musi go do tego zmobilizować!

Szkolenie

Wycinek z plakatu informacyjnego