TADEUSZ NADOLSKI

Rozmowa z Piotrem Szybowiczem, autorem rozprawy doktorskiej poświęconej szachom w regionie To wydarzenie na pewno przejdzie do annałów historii królewskiej gry  w Polsce. I nie tylko…

Po raz pierwszy bowiem obroniony został doktorat  poświęcony historii szachów w naszym regionie. Jej autorem jest mieszkający na co dzień w Szubinie Piotr Szybowicz (pracuje w MDK nr 1 w Bydgoszczy).

Kiedy zainteresował się Pan się grą w szachy?
W tej chwili jestem głównie historykiem i nauczycielem szachów. W swoim pierwszym turnieju szachowym wystartowałem mając 15 lat (w szachy nauczył mnie grać ojciec, gdy miałem 5 lat). Rozpoczynając grę w tym wieku nie można już osiągnąć większych sukcesów i startuję w turniejach jedynie na poziomie wojewódzkim. Oczywiście mam na koncie wiele osiągnięć w różnych regionalnych zawodach open. Posiadam normę kandydata na mistrza (I+), ale musiałem na nią mocno popracować. Ze względu na niezwykle liczną konkurencję w szachach rozmywam się w tłumie. Dla przykładu, aby zostać żużlowym mistrzem Polski trzeba być lepszym od kilkuset innych zawodników w kraju. W szachach większa konkurencja jest na poziomie mistrzostw województwa.

Jaki jest temat Pana pracy doktorskiej, z tego co wiem pierwszej w Polsce? Ile liczy stron?
Dysertacja nosi tytuł „Sport szachowy na Pomorzu i Kujawach w latach 1945-1989”. Praca liczy 500 stron i została mocno okrojona. Szachom w naszym regionie przez swoją masowość i różnorodność wątków można bez problemu poświęcić kilka tysięcy stron. Rzeczywiście nie znam innego tego typu przedsięwzięcia w zakresie czysto historycznym. Pierwszy doktorat mający związek z szachami został obroniony na UJ w 1945 roku przez Edwarda Arłamowskiego i dotyczył ochrony praw autorskich zapisu partii szachowej na podstawie ustawy o prawach autorskich z 1926 roku.

Kiedy i w jakich okolicznościach narodził się pomysł napisania takiej pracy?
Pomysł narodził się po wydaniu publikacji mojego autorstwa „Królewska gra. Sport szachowy w województwie pomorskim w latach 1920-1939”. Jak się napisało A trzeba było napisać B – czyli lata 1945-1989. Teraz kolej na historię szachów w III RP (1989-2015). Cała spuścizna kujawsko-pomorskich klubów, działaczy i zawodników zostanie zatem doceniona i nie ulegnie już nigdy zapomnieniu.

Czy łatwo było Panu znaleźć promotora. Kto nim jest, kto recenzentem?
Wybór promotora był oczywisty. Profesor Włodzimierz Jastrzębski jest między innymi znawcą sportu na Pomorzu i Kujawach oraz szachistą. Jeden z recenzentów prof. Zdzisław Biegański także uprawia królewską grę. Drugim recenzentem był prof. Ryszard Sudziński (UMK). Co ciekawe wielu pracowników UKW legitymuje się tytułami szachowymi.

Jaki jest cel tej dysertacji, co w niej jest zawarte?
Celem badawczym była analiza rezultatów zawodników i klubów szachowych z Pomorza i Kujaw na tle wyników ogólnopolskich i międzynarodowych. Ponadto, ukazałem znaczenie Bydgoszczy – głównego ośrodka szachowego – na tle regionu. Poddałem analizie występy szachistów od poziomu regionalnego (wojewódzkiego) poprzez ogólnopolski, aż do mistrzostw świata i olimpiad (imprezy rangi mistrzowskiej OZSzach., PZSzach., FIDE).

Gdzie szukał Pan materiałów, jak długo to trwało? Jak długo trwał proces samego pisania?
Trudność w przedstawieniu realizowanego przeze mnie tematu polegała głównie na ograniczonej ilości istniejących źródeł archiwalnych. Informacje dotyczące szachów na Pomorzu i Kujawach po 1945 roku odnalazłem w zbiorach Archiwum Państwowego w Bydgoszczy, Archiwum Państwowego w Toruniu, jak również w Archiwum Państwowego w Toruniu oddział we Włocławku. Podstawę moich badań stanowiły artykuły zamieszczone w miesięcznikach szachowych: „Szachy”, „Szachista”, „Szachista Polski”, „Magazyn Szachista”, „Mat”, a także w biuletynach wojewódzkiego związku szachowego. Przydatna okazała się również lokalna prasa codzienna na bieżąco relacjonująca wydarzenia szachowe. Poza tym, nieocenionym materiałem źródłowym były kroniki regionalnych klubów szachowych: np. KS Formet Bydgoszcz, BKS CHEMIK, biuletyny turniejowe oraz prywatne archiwa działaczy, zawodników, sędziów i trenerów szachowych zawierające relacje, wspomnienia kolegów szachistów, a także zbiory fotografii. Zestawienia wyników z poszczególnych zawodów znalazłem także na szachowych stronach internetowych, a w szczególności w programach zawierających światową bazę danych począwszy od XV wieku: np. Mega Database. Sam proces pisania tego typu pracy (bez zbierania źródeł) to około 2 lata. Mi zajęło to dużo więcej czasu z uwagi na to, że zajmuję się zbyt wielką liczbą inicjatyw na raz.

Jak sportowo wyglądał nasz region i Bydgoszcz na tle kraju?
W latach 1945-1989 Bydgoszcz była oczywiście najważniejszym ośrodkiem królewskiej gry w regionie, a w latach 70 i 80 XX wieku zaliczała się do czołówki w skali kraju. Nawet krótkie omówienie tego rozległego tematu zajęłoby wiele stron. Myślę, że warto się tu pochylić nad czołowymi przedstawicielami sukcesów organizacyjnych i sportowych z lat PRL takimi jak: Małgorzata Wiese, Joanna Jagodzińska, Hanna Jagodzińska, Ewa Kaczmarek, Henryk Szapiel, Jerzy Pokojowczyk, Andrzej Maciejewski, Krzysztof Żołnierowicz, Jerzy Konikowski, Jerzy Lewi, Julian Gralka, Klemens Kulla, Władysław Michałowski, Ryszard Wiese i oczywiście Ulrich Jahr.

Czy chciałby Pan komuś szczególnie podziękować za pomoc przy zbieraniu materiałów i pisaniu.
Pragnę serdecznie podziękować wszystkim, którzy przyczynili się do nadania temu opracowaniu obecnego kształtu, w szczególności promotorowi panu prof. zw. dr. hab. Włodzimierzowi Jastrzębskiemu, mojej siostrze Ani oraz kolegom szachistom.

Piotr Szybowicz urodził się 9 czerwca 1979 roku w Szubinie. W latach 1994-1998 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Szubinie. Ukończył studia wyższe na kierunku historia na Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
Ukończył także dodatkowo studia licencjackie na kierunku biologia na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Praca licencjacka nosiła tytuł „Płazy bezogonowe (Anura) miasta i gminy Szubin”.
Od 1 września 2003 roku pracuje jako nauczyciel szachów i warcabów stupolowych w Młodzieżowym Domu Kultury nr 1 w Bydgoszczy.
W roku akademickim 2014/2015 prowadził zajęcia szachowe na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy w ramach wychowania fizycznego.
W latach 1999-2012 był członkiem AZS UKW (WSP i AB), a od 1999 roku – klubu Baszta Żnin, z którym w 2003 roku brał udział w rozgrywkach II ligi szachowej.

Źródło