Anatoli Karpow – mistrz świata w latach 1975-1985 oraz 1993-1999: Każda faza partii, otwarcie, gra środkowa i końcówka ma duże znaczenie. Jeżeli na początku gry, któraś ze stron uzyska przewagę materialną lub pozycyjną, to zniwelować ją w grze środkowej będzie bardzo trudno. W tej sytuacji do końcówki może w ogóle nie dojść. Bez poprawnej gry w debiucie, nie można więc myśleć o sukcesach w szachach.
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Po publikacji odcinka zwrócono mi uwagę w emailach, że nie poruszyłem jednej bardzo istotnej kwestii: talent zawodnika. To jest bardzo ważna cecha decydująca o rozwoju każdego szachisty. Jeśli Piotr Kaim, mimo studiowania prawie wyłącznie debiutów, nigdy na serio nie przekroczył poziomu 2300, to może brakuje mu tego daru natury?
Z tym nie mogę się zgodzić. Kiedyś uczestniczyłem w dyskusji o ogólnych problemach szachów w Polsce i jeden z kolegów wspomniał o bardzo zdolnym juniorze „Legionu Warszawa” Piotrze Kaimie. Myślę, że nastąpiły inne przeszkody w prawidłowym rozwoju szachowym Pana Piotra, ale ja nie jestem w stanie odpowiedzieć na to pytanie.
Spotkałem w swoim życiu wielu niezwykle pracowitych szachistów, ale bez odpowiednich zdolności i odwrotnie.
Przypomnę przypadek Jerzego Lewiego. Wspomnienia o Jurku zamieściłem na mojej stronie.
Jerzy Lewi miał niezwykły talent, który rozwinął się burzliwie po jego wyjeździe w 1963 roku do Warszawy. W latach 1961-1963 graliśmy w jednym klubie OKO Caissa Bydgoszcz i przez ten okres miałem możliwość obserwacji jego szachowego rozwoju.
Jurek grał znakomicie taktyczne pozycje i lubił analizować końcówki. Jego największą słabością były otwarcia. W pewnym momencie zaproponowałem mu współpracę. Miała ona polegać na tym, że ja mu pomogę rozwiązać problemy debiutowe, a on będzie ze mną analizować różne końcówki. Wspólnie trenowaliśmy przez kilka miesięcy i potem po jego wyjeździe do Warszawy graliśmy kilka tematycznych partii drogą korespondencyjną.
Repertuar debiutowy Jurka był bardzo skromny i ograniczał się praktycznie do 3-4 debiutów: białymi grał podobne schematy po 1.g3 lub 1.Sf3, czasami 1.c4. Czarnymi po 1.e4 odpowiadał symetrycznie 1…e5, natomiast po 1.d4 grał układy „Benoni”, rzadko obronę Grünfelda.
Mimo tego odnosił w Polsce sukcesy. Był pięć razy mistrzem Polski juniorów, W 1968 roku zdobył w Kielcach trzecie miejsce na mistrzostwach Polski w grze błyskawicznej. W następnym roku wygrał V Międzynarodowy Festiwal im. PKWN w Lublinie. W tymże roku został mistrzem Polski juniorów i seniorów. Słabo wypadł jednak w Memoriale Rubinsteina w Polanicy Zdroju, w którym zajął 12 miejsce na 16 uczestników (6.5 pkt) oraz w turnieju strefowym w Atenach, po którym nie powrócił do kraju i następnie wyemigrował do Szwecji. Kariery szachowej na obczyźnie nie zrobił. Tragicznie zginął w wieku 23 lat.
Jestem przekonany, że gdyby Jurek pracował solidnie nad swoim repertuarem debiutowym to mógłby być bardzo silnym zawodnikiem. Okazało się, że w renomowanych turniejach jego wielkie naturalne predyspozycje do gry w szachy był niewystarczające. Wiele partii przegrywał już w fazie debiutowej i jego technika w końcówkach na niewiele mu się przydała.
Przykład Jerzego Lewiego, uważanego za największy talent szachowy w Polsce po II wojnie światowej, dowodzi o tym, o czym ja już dawna głoszę i piszę:
Bez dobrze opracowanego i dopasowanego do stylu gry repertuaru debiutowego jest trudno osiągać znaczące sukcesy na skalę międzynarodową.
Dla ciekawości. Niedawno przeglądając Panoramę Szachową (luty 2004) na stronie 51 zapoznałem się z sylwetką Radosława Wojtaszka. M.in. podano tam: Jego najsilniejszą stroną jest właśnie doskonała znajomość teorii debiutów.
Chyba trudno zgodzić się z tą oceną. Właśnie w jego grze nie widać tej znakomitej znajomości teorii debiutów, o czym świadczą partie z ostatnich lat.
Ciekawy material o Jerzym Lewim:
http://szachowavistula.pl/felietony/index.php?action=artikel&cat=13&id=457&artlang=pl
„Tal przyjechał do Polski w lutym 1966 roku. W pierwszym występie – symultanie z młodzieżową reprezentacją Warszawy – nie miał trudnego zadania, stracił bowiem tylko pół punktu (szczęśliwy remis z Jerzym Lewim)” http://www.vistula.linuxpl.eu/f/nocwmdm.htm
„Chyba trudno zgodzić się z tą oceną. Właśnie w jego grze nie widać tej znakomitej znajomości teorii debiutów, o czym świadczą partie z ostatnich lat.”
Partia z Jankiem Dudą z właśnie zakończonych Mistrzostw Polski ewidentnie przeczy tej tezie. Zwłaszcza w świetle późniejszych wyjaśnień Radka, gdy w pokoju komentatorów opowiadał o partii, pokazując liczne ciekawe boczne warianty. Co szczególnie interesujące – okazało się, że ani He5 ani Wb8 nie były wymyślone przy desce, ale były owocem wcześniejszych analiz.
Zgadzam się, że debiuty Radka białymi nie są szczególnie ambitne, ale w wariancie Najdorfa obrony sycylijskiej specjalistą jest wybitnym.
Naprawdę jest wybitny? Czy po prostu jest specjalistą? A jeżeli tak, to dlaczego konsekwentnie uchyla się od publikowania czegoś w materiałach szkoleniowych, przeznaczonych dla polskiego środowiska szachowego (a nie dla Ananda)?
Wybitny, czy specjalista – różnica jest dość płynna. W każdym razie wbrew opinii z wpisu przynajmniej wariant Najdorfa jest przez Radka znany znakomicie.
A powód, dla którego nie chce za darmo udostępniać konkurencji owoców swojej pracy analitycznej, jest moim zdaniem dość oczywisty.
„Wybitny, czy specjalista – różnica jest dość płynna” – i dlatego obecnie wszyscy którzy coś potrafią, nazywają się „wybitnymi”. To słowo zdewaluowało się, podobnie jak ranking elo.
„A powód, dla którego nie chce za darmo udostępniać konkurencji owoców swojej pracy analitycznej, jest moim zdaniem dość oczywisty”, zgadza się, jest oczywisty. Jest nim lenistwo i niechęć do publikowania. Radek mógłby wziąć przykład chociażby z am Krasenkowa, który udziela się, publikując materiały w ChessBase.
Zgoda, że Wojtaszek jest specjalistą wariantu Najdorfa. Ale to wszystko. Białymi gra nudy. Często na jego grę nie można patrzyć. Zobaczmy Jasia białymi. To jest inna klasa. Radek powinien się uczyć od swego młodszego kolegi. Jestem przekonany, że Duda już niedługo będzie nasjsilniejszym zawodnikiem w Polsce.
Nie przesadzajmy z tym wybitnym specjalistą, po prostu ma ten wariant dobrze opanowany i tyle. Ale żeby dołączyć do czołówki światowej, to potrzeba więcej niż opanowanie jednego tylko wariantu. JKD gra ciekawe szachy i jak nasi „specjaliści” go nie zniechęcą, to prawdopodobnie osiągnie więcej niż Wojtaszek.
„Radek mógłby wziąć przykład chociażby z am Krasenkowa, który udziela się, publikując materiały w ChessBase.”
Radosław Wojtaszek nie jest publicystą szachowym ani trenerem. Jest czynnym zawodnikiem. Jego zadaniem nie jest tworzenie artykułów szachowych w celu podniesienia szachowej wiedzy swoich konkurentów, czyli innych polskich arcymistrzów.
Proszę sobie wyobrazić, że przykładowo Radek opublikowałby artykuł o tym, czemu 20. Gg4 w wariancie zagranym w niedawnej partii Duda – Wojtaszek jest ruchem niedokładnym. JK Duda ten artykuł czyta i już wie, że musi zagrać coś innego – a to mogłoby Radka kosztować. Może cały punkt, może tylko połówkę, może tytuł Mistrza Polski?
Jeśli szachista opublikuje opracowaną przez siebie nowinkę, nie będzie mógł nią zaskoczyć silnego przeciwnika w ważnej partii, tak jak zaskoczył Radżabowa ruchem dxc6 na olimpiadzie 2012. Jeśli opublikuje inne analizy, przeciwnicy będą wiedzieli, jakich wariantów i pozycji z nim unikać, co też będzie go przy szachownicy kosztowało. Dlatego właśnie absurdalne jest domaganie się od czynnego zawodowego szachisty publikowania owoców jego analiz.
Gdy szachista wchodzi w schyłkowy okres swojej kariery (zazwyczaj między 40 a 50 rokiem życia), albo staje się trenerem lub publicystą szachowym, wtedy oczywiście zdarza mu się publikować artykuły lub analizy, tak jak robi to arcymistrz Krasenkow. Ale z porównywaniem Wojtaszka do niego to proszę zaczekać te 20 lat, bo obecnie to po prostu nie ma sensu.
„Zgoda, że Wojtaszek jest specjalistą wariantu Najdorfa. Ale to wszystko. Białymi gra nudy. Często na jego grę nie można patrzyć. JKD gra ciekawe szachy i jak nasi „specjaliści” go nie zniechęcą, to prawdopodobnie osiągnie więcej niż Wojtaszek.”
Postarajmy się nie mylić dwóch klasyfikacji. Debiuty (czy też ogólnie sposób grania) mogą być ciekawe, albo nudne, to prawda. Mogą też być skuteczne lub nieskuteczne – NIEZALEŻNIE od ich ciekawości. Sam fakt, że dany zawodnik gra ciekawe szachy, bynajmniej nie oznacza, że osiągnie on więcej, niż jego analogicznie silny rówieśnik, grający szachy nieciekawe. Zresztą sam JK Duda dobitnie tego dowiódł – gdyby zagrał z Radkiem mniej „ciekawie”, zdecydował się na remisujący wariant (bodajże 20. Se7), to najprawdopodobniej mielibyśmy najmłodszego Mistrza Polski w dziejach.
Jak dowiedziono, można zostać Mistrzem Świata grając jak Tal – można grając jak Petrosjan. A zważywszy na to, jak bardzo „ciekawie” gra aktualny mistrz świata i niedościgniony lider listy rankingowej, cóż, trendy są dla stylu JK Dudy raczej niekorzystne…
W związku z poprzednią wypowiedzią, nikt nie namawia Radka aby opublikował analizy przygotowane dla Ananda na kolejny mecz, albo swoje, przygotowane na JKDudę. Ale jeżeli Radek nastawi się że nic teraz nie napisze na żaden temat, to jakiś jego artykuł pojawi się dopiero za 40 lat, gdy Wojtaszek stanie się szczęśliwym stypendystą Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Może jednak już teraz powinien opublikować jakieś materiały szkoleniowe w ChessBase, aby starać się i w ten sposób wyrabiać sobie nazwisko. Np. może komentować swoje dawne partie, albo nawet obecne, czy partie swoich ulubieńców szachowych. W ChessBase są materiały szkoleniowe przygotowane np. przez van Wely, Shorta, Shirowa, Sebag, Nielsena, Kasimdżanowa. Myślę że podobną rozprawkę szachową mógłby przygotować i Radek, i to bez obawy, że na podstawie materiałów zamieszczonych przez niego, JKDuda odbierze mu tytuł mistrza Polski.
Interesująca lista szachistów-publicystów. Interesująca, bo nie ma tam żadnego zawodnika ponad 2700. Co więcej, poza być może Peterem Heine Nielsenem są to zawodnicy, którzy szczyt swojej kariery mają już za sobą. Wiedzą, że wiele więcej nie osiągną, a może i potrzebują sobie dorobić – więc czemu by nie mieli publikować?
Może Wojtaszek dorabiać nie potrzebuje? Może nie chce się dzielić ciężko zdobytą wiedzą. Jego prawo – przypominam, że jest zawodnikiem aspirującym do światowej czołówki, a nie publicystą lub byłym członkiem czołówki. Chce sobie zdobyć nazwisko grą, a nie piórem – i ma na to jeszcze czas.
Aspiruje do światowej czołówki?? Na razie powinien aspirować do jej solidnego zaplecza.
Poczekajmy co zrobi Wojtaszek w Memoriale Gaszimowa: http://www.blog.konikowski.net/2014/04/03/memorial-gaszimowa/
Przypominam klęskę w Wijk aan Zee: http://www.blog.konikowski.net/2014/01/26/kleska-w-wijk-aan-zee/
Nie ma żadnej wątpliwości, że Wojtaszek jest jeszcze najlepszy w Polsce. Ale patrzmy obiektywnie na jego pozycję w światku szachowym. Jeszcze mu daleko do elity. Natomiast można śmiało powiedzieć, że jest silnym zawodnikiem w skali europejskiej.
Lukiluk – chylę czoło.