Krzysztof Jopek na swoim blogu porusza ciekawe problemy związane m.in. z wpływem szachów na nas i na nasze życie. Myślę że słuszny jest pogląd wyrażony w słowach, iż to tylko my szachiści zachwycamy się tą grą. Zresztą to chyba dotyczy większości (o ile nie wszystkich) gier umysłowych, które wymagają od graczy i widzów pewnej znajomości zagadnienia. Bez podstaw teoretycznych trudno zachwycać się grą, o której nie ma się „zielonego” pojęcia. Dla osoby kompletnie nie zaznajomionej z zasadami szachów, jedyne co może podobać się, to piękno zestawu szachowego. Chyba nie sposób odmówić estetyki szachownicy z porozkładanymi figurkami. Czyż pod tym względem szachy nie są ładniejsze niż warcaby albo go? Ale nad kwestią estetyki i piękności figurek trudno dyskutować, bo to kwestia gustu. Być może, że komuś z czytelników bardziej podoba się np. czarno-biała mozaika, powstała podczas gry w go.
Drugi z poruszanych problemów, to fakt iż szachy pomagają w rozwoju dzieci, ucząc ich logicznego myślenia i przewidywania, a także podejmowania odpowiedzialnych decyzji. Uczą też, iż nie zawsze się wygrywa. Tak jest w rzeczywistości, choć warto zapytać się, czy tylko szachy są pod tym względem taką wyjątkową grą. Wcześniej nie zastanawiałem się nad tym, przyjmując za pewnik iż tak jest, że to właśnie szachy są takim ewenementem wśród innych gier. Ziarno niepewności, a właściwie zastanowienia, zasiał Marcin Zimerman w jednym ze swoich komentarzy na blogu Jerzego Konikowskiego. Zauważył tam, iż pozytywny wpływ na rozwój osobowości mogą mieć też i inne gry, np. warcaby. Dlaczego zatem tak bardzo preferuje się szachy? Czy szachy są bardziej zaawansowane strategicznie niż warcaby? Pewnie tak, choć nie mogę wypowiadać się na temat warcabów, bo mój kontakt z tą grą był sporadyczny. Ale problem pozostaje i myślę, że jest to dobry temat do dyskusji.
Zgodzę się z tezą, że ludzie inteligentni ciągną do szachów, choć oczywiście nie wszyscy. Z pewnością ludzie inteligentni lubią też i inne gry umysłowe, ale to którą z nich wybiorą, zależy chyba od ich wrodzonych predyspozycji czy upodobań. To chyba jest tak jak ze sztuką, że ktoś woli malarstwo, a ktoś inny rzeźbę. Ale w pewnym stopniu szachy (a pewnie i inne gry umysłowe) rozwijają naszą inteligencję, podobnie jak proces wychowania i edukacji czyni z nas rozumnych ludzi. Kwestią sporną jest to, który wariant przeważa, czy to szachy czynią nas inteligentnymi, czy osoby inteligentne ciągną do szachów. Chyba na razie nikt nie zna ostatecznej odpowiedzi na to pytanie.
Krzysztof Kledzik
Szachiści na ogół uważają szachy za grę „lepszą” od innych. I to w zasadzie pod każdym względem. Kiedyś też tak myślałem, ale później zacząłem odkrywać inne gry. I tak np okazało się, że warcaby stupolowe to nie taka kaszka z mleczkiem, ale naprawde skomplikowana strategicznie i taktycznie gra (taktycznie chyba nawet bardziej od szachów!). Go również jest ciekawe, jednak trudno je w jakikolwiek sposób porównać z szachami. GO to gra w otaczanie, gra „terytorialna”, zupełnie do szachów niepodobna. Brydż poza nauką logicznego myślenia uczy gry drużynowej i uważam to za wielki plus. Kiedyś uważałem, że „to tylko karty”, ale całkowicie zmieniłem zdanie po przeczytaniu „Brydża dla żółtodziobów”. Dzisiaj z całego serca polecam tę grę każdemu szachiśćie jako interesującą rozrywkę intelektualną. To tyle jeśli chodzi o gry, w których liczą się wyłącznie umiejętności. Ale są też takie, gdzie liczą się umiejętności i jest element szczęścia co powoduje, że dostarczają grającym emocji. Moja ulubiona jest Rummikub (fantastyczna! a szachiści mają w niej przewage nad „zwkłymi zjadaczami chleba”, bo myślą głębiej), są scrabble, są gry Krisa Bruma ( w większości w 100% na umiejętności, niektóre skomplikowane jak szachy!), jest cała masa interesujących karcianek. Szachy z pewnością mają swoje miejsce w kulturze, ale poza nimi istnieje cała gama gier, które niczym im nie ustepują. Wiele z nich jest nawet bardziej dostępna dla przeciętnego Kowalskiego, bo ich zasady są prostsze a emocji dużo – czasami nawet więcej, niż w szachach.
No właśnie, to jest dziwna sprawa, że szachiści tak podchodzą do swojej gry. Bardzo ją gloryfikują. Ja też to robię, ale dlatego bo ją lubię. Ale gdyby ktoś kazał mi to logicznie argumentować, to chyba miałbym kłopoty. Przy okazji, dziękuję za wskazanie że warcaby stupolowe są bardzo nasycone taktyką, w takim razie już odpadają jak dla mnie. A jak sprawa wygląda w przypadku tych mniejszych warcabów, 64 polowych? Czy generalnie strategia w nich jest taka sama jak w 100 polowych? Gra w GO w ogóle mi się nie podoba. Niby jest bardzo strategiczną grą, ale jakąś taką „bezpłciową”, za „miękką”. Podobno tam nie gra się na błąd przeciwnika, nie zastawia się pułapek, nie stosuje się presji psychologicznej. Czyli założenia GO są zaprzeczeniem szachów. Dla mnie szachy mają trzy wymiary: 1) ostrej gry na wygraną, aby złapać przeciwnika, pokonać go. Ten wymiar jest bardzo ważny; 2) zajmowanie się analizą partii i wybranych pozycji, studiowanie teorii, rozpracowywanie debiutów, gry środkowej i końcówek. Ważna rzecz; 3) lekka gra towarzyska. Z tym ostatnim mam problemy, bo jakoś zawsze podświadomie nastawiam się że nie mogę przegrać i dlatego gram na poważnie. Jakoś mam problemy z „wyluzowaniem” się. Części gier wymienionych przez pana Marcina w ogóle nie znałem. A wracając do głównej myśli, to dlaczego szachy trafiły do szkół, a nie warcaby? Panie Marcinie, co Pan o tym myśli, jak to można wytłumaczyć?