Wpis z 28 sierpnia spotkał się z dużym zainteresowaniem Internautów. Otrzymałem wiele ciekawych komentarzy, z którymi podzielę się z Państwem w odpowiednim czasie.

Zacznę od uwag eksperta w temacie historii szachów Tomasza Lissowskiego, który nie zgadza się z określeniem: „Saturnin Limbach nasz znany kompozytor szachowy podkreślał: „szachy są wiedzą pod względem treści, sztuką pod względem formy, grą zaś w swej istocie”.

Informację tę zaczerpnąłem z książki Andrzeja Filipowicza „Dzieje Polskiego Związku Szachowego”, strona 10 (Warszawa 2007).

Tomasz Lissowski powołuje się na pewne źródło w niemieckiej Wikipedii; hasło dotyczy Tassilo von Heydebrand und der Lasa:

„Schach ist in seinem Geist ein Spiel, in seiner Form eine Kunst und in seiner Ausführung eine Wissenschaft.” – Handbuch des Schachspiels (der „Bilguer”)

Myślę, że w związku z tym można już nie cytować więcej Saturnina Limbacha.

Panu Tomaszowi dziękuję za cenną uwagę i sprostowanie! Saturnina Limbacha znałem osobiście i wiele razy dyskutowaliśmy na różne tematy szachowe, nie tylko dotyczące kompozycji szachowej. Pan Saturnin był znany ze znajomości wielu ciekawych cytatów, które wtrącał dość często w trakcie rozmowy. Ale nigdy nie twierdził, że jest ich autorem. Przypuszczam, że ktoś tak jednak to zrozumiał i przypisał jemu własność tego zwrotu. Andrzej Filipowicz oparł się też na polskich źródłach.